Verzoening betreffende de manslag op Balten Laukens

 
Onderstaande tekst van de hand van Mathieu Schuurmans is een artikel uit de "Grevenbroeker Echo's", tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige kring "De Goede Stede Hamont" (nummer 43/2003). Wij plaatsen het met toestemming van de auteur. Zie ook Bronnen en Links.
Balten (Balthasar) Laukens, het slachtoffer van de manslag,  is een directe afstammeling van onze gemeenschappelijke stamvader Herman Laukens.

 

Bij het opzoekwerk over de herberg “den Prins van Luyck” en de familie Lauckens vond ik een interessante akte in de gichtregisters van Greven­broek.
De akte was gedateerd op 19 februari 1680 en de titel ervan was: “Reconsiliatie over den manslach van Balten Lauckens gepertetieert door Bartholomeus Louwers”. In deze akte stelt Marijke Daris, weduwe van Balten Laukens haar voorwaarden om tot verzoening te komen. Over deze voorwaarden zullen we het wat verder over hebben. Eerst laten we eens de gebeurtenissen die tot deze akte hebben geleid uit de doeken doen.
Balten Laukens alias Nachtegael werd geboren op 18 januari 1639 te Achel als zoon van Laurens Laukens alias Nachtegael en Margriet Michiels. Hij huwt op 13 oktober 1671 met Marijke Daris. Uit dit huwelijk werden er twee kinderen geboren. In 1678 wordt hij gedood door Bartholomeus Louwers, inwoner van Viversel. Blijkbaar was het geen opzettelijke moord doch een toevallige doodslag. Meestal werd in zulk een geval tussen de dader en de nakomelingen van het slachtoffer een verzoening afgesproken. Ook hier dus. De onderhande­lingen over deze verzoening werden meestal gevoerd door vertegenwoordigers van beide partijen. In naam van Marij Daris onderhandelen Hendrick Laukens, broer van Balten en Goordt van Heeze, man van Marie Daris, zuster van Marij. Voor de dader Bartholomeus Louwers voert Gerardt Willems, woonachtig te Heusden de bespreking.
Welk zijn nu de voorwaarden ? De dader vraagt vergiffenis voor zijn daden. Als tegenprestatie zal hij honderd missen laten doen voor de ziel van Balten Laukens (....hondert sielmissen tot laeffenisse der siele van Balten ...). Deze missen moeten onmiddellijk gedaan worden. Verder heeft hij een jaar tijd om aan de nakomelingen een bedrag van tweehonderd gulden te betalen. Ook moet hij zich uit de buurt blijven van de kinderen, broers en zusters van Balten. Indien hij aan één van deze voorwaarden niet voldoet zal de verzoening niet doorgaan en indien de 200 gulden reeds betaald zijn kan hij deze dan niet terug eisen.

De akte werd opgesteld door de notaris Petrus Beyvoets van Neerpelt in de pastorij aldaar. Als getuigen traden op Jan Daems en Jan de Bondt van Neerpelt.

Of aan alle voorwaarden is voldaan kunnen we niet achterhalen. Deze akte is echter een mooi voorbeeld hoe dat onze voorouders ernstige geschillen oplosten. Hierbij werd naast de wereldlijke noden (de 200 gulden) ook gedacht aan het geestelijke (de 100 zielmissen).